श्रीमद्भागवत महापुराण
प्रथमः स्कंधः - अष्टादशोऽध्यायः
सूत उवाच ।
(अनुष्टुप्)
यो वै द्रौण्यस्त्रविप्लुष्टो
न मातुरुदरे मृतः ।
अनुग्रहाद् भगवतः कृष्णस्याद्भुतकर्मणः
॥ १ ॥
सूतजी भन्दछन्–
आश्चर्य काम गर्ने
श्रीकृष्णको कृपा
पाएका कारण
राजा परीक्षित
आमाको कोखमा
रहदा अश्वत्थामाको
ब्रम्हास्त्रले जल्दा
पनि मरेनन्
।।१।।
ब्रह्मकोपोत्थिताद् यस्तु तक्षकात् प्राणविप्लवात् ।
न सम्मुमोहोरुभयाद्
भगवत्यर्पिताशयः
॥ २ ॥
आफ्नो पुरै मन
भगवान्मा लगाएका
कारण ब्राम्हणको
श्रापले तक्षकले
डस्न आएका
बखतमा पनि
प्राणनाशको डरबाट
अलिकता पनि
विचलित भएनन
।।२।।
उत्सृज्य सर्वतः सङ्गं विज्ञाताजितसंस्थितिः
।
वैयासकेर्जहौ शिष्यो गङ्गायां स्वं कलेवरम् ॥ ३ ॥
उनी सबै आशक्तिलाई
त्यागेर गङ्गाजीको
किनारमा बसे
अनि सुकदेवको
उपदेशलाई ग्रहण
गरेर भगवान्को
स्वरूपलाई बुझेर
आफ्नो शरीर
त्यागिदिए ।।३।।
नोत्तमश्लोकवार्तानां जुषतां तत्कथामृतम् ।
स्यात्सम्भ्रमोऽन्तकालेऽपि स्मरतां तत्पदाम्बुजम् ॥ ४ ॥
जो मानिस भगवान्को
लीला कथाहरू
भन्छन्, वा उनको लीला
कथाहरू पान
गरीरहन्छन् उनीहरूमा
कुनै किसिमको
मोह हुदैन
।।४।।
तावत्कलिर्न प्रभवेत् प्रविष्टोऽपीह
सर्वतः ।
यावदीशो महानुर्व्यां
आभिमन्यव एकराट् ॥ ५ ॥
जवसम्म पृथ्वीमा अभिमन्युका
छोरा महाराज
परीक्षित राज
गरीरहन्छन् तवसम्म
सबैतिर ब्याप्त
हुदापनि कलिले
कुनै प्रभाव
पार्न शक्तैन
।।५।।
यस्मिन्नहनि यर्ह्येव भगवान् उत्ससर्ज गाम् ।
तदैवेहानुवृत्तोऽसौ अधर्मप्रभवः कलिः ॥ ६ ॥
जुन दिन,
जुनसमयमा भगवान्
श्रीकृष्णले पृथ्वी
त्याग गर्नुभयो
त्यस वेलादेखि
नै अधर्मको
मुख्य कारण
भएको कलिले
आफ्नो प्रभुत्व
जमायो ।।६।।
नानुद्वेष्टि कलिं सम्राट् सारङ्ग इव सारभुक् ।
कुशलान्याशु सिद्ध्यन्ति
नेतराणि कृतानि यत् ॥ ७ ॥
महाराज परीक्षित भ्रमराको
समान सारग्राहि
थिए त्यसैले
उनी कलिसंग
कुनै द्वेश
राख्दैन थिए
। किनकि कलिमा एउटा
ठुलो गुण
थियो ।
त्यो के
हो भने
मनमा शंकल्प
हुनासाथ पुण्यकर्मको
फल मिल्छ
तर पाप
कर्मको फल
त शंकल्पले मात्र हुदैन
शरीरले पापकर्म
गरे मात्र
मिल्दछ ।।७।।
किं नु बालेषु शूरेण कलिना धीरभीरुणा ।
अप्रमत्तः प्रमत्तेषु
यो वृको नृषु वर्तते ॥ ८ ॥
यो कलियुग त
ब्वासोले बालकलाई
आक्रमण गरेजस्तो
मुर्खहरूको अगाडिमात्र
सुरो हुन्छ
तर बिद्वानहरूको
अगाडि त
सधैं डराउने
हुन्छ ।
यो असावधानीहरूलाई मात्र आफ्नो बसमा
पार्न तत्पर
हुन्छ ।।८।।
उपवर्णितमेतद् वः पुण्यं पारीक्षितं मया ।
वासुदेव कथोपेतं आख्यानं यदपृच्छत ॥ ९ ॥
शौनकादिहरू! तपाईहरूलाइ मैले
भगवान्को कथाले
भरिएको परीक्षितको
पवित्र चरित्रका
बारेमा बताएं
।।९।।
या याः कथा भगवतः कथनीयोरुकर्मणः ।
गुणकर्माश्रयाः पुम्भिः संसेव्यास्ता बुभूषुभिः ॥ १० ॥
भगवान् श्रीकृष्ण कीर्तन
गर्न योग्य
धेरै लीलाहरू
गर्नुहुन्छ ।
यस्ता गुण
र लीलाहरूले भरिएका जतिपनि
कथाहरू छन्,
प्यारा भक्तहरूले
ती सबै
सुन्नु पर्दछ
।।१०।।
ऋषय ऊचुः
सूत जीव समाः सौम्य शाश्वतीर्विशदं यशः ।
यस्त्वं शंससि कृष्णस्य मर्त्यानां
अमृतं हि नः ॥ ११ ॥
ऋषिहरूले भने–
हे सौम्य सूतजी!
तपाई धेरै
समय सम्म
बाँच्नुहोस् ।
हामी मृत्युको
चपेटामा परेका
ब्यक्तिलाई भगवान्का
अमृतमय निर्मल
यशका बारेमा
सुनाउनुहोस् ।।११।।
कर्मण्यस्मिन् अनाश्वासे धूमधूम्रात्मनां
भवान् ।
आपाययति गोविन्द पादपद्मासवं
मधु ॥ १२ ॥
यज्ञ गर्दा गर्दा
त्यसको धुँवाले
हाम्रो शरीर
ध्वासे भैसकेको
छ ता पनि यस
यज्ञकर्म प्रति
कुनै विश्वास
छैन तर
तपाईले त
अहिले नै
भगवान् श्रीकृष्णका
चरणकमलको मिठो
मधु पिलाएर
तृप्त गराईरहनु
भएको छ
।।१२।।
तुलयाम लवेनापि न स्वर्गं नापुनर्भवम् ।
भगवत् सङ्गिसंगस्य
मर्त्यानां
किमुताशिषः
॥ १३ ॥
भगवान्को भक्तलाई सन्तसंगको
एकक्षणमा हुने
लाभ त
स्वर्ग तथा
मोक्षसंग पनि
तुलना गर्न
सकिदैन भने
अन्य भोगबाट
प्राप्तहुने सुख
त के नै हो
र ।।१३।।
(इन्द्रवज्रा)
को नाम तृप्येद् रसवित्कथायां
महत्तमैकान्त परायणस्य ।
नान्तं गुणानां अगुणस्य जग्मुः
योगेश्वरा ये भवपाद्ममुख्याः ॥ १४ ॥
महात्माहरूको जीवन सर्वस्व श्रीकष्णको लीलाकथाहरू
सुनेर तृप्त
हुने त्यस्तो
कुन रस
मर्मज्ञ होला
? प्राकृत गुणले
भरिएका भगवान्को
अनन्त र
कल्याणमय गुणबारे
त ब्रम्हा, शंकर, तथा ठुलाठुला योगीहरूले
पनि भेउ
पाउंन सक्तैनन्
।।१४।।
तन्नो भवान् वै भगवत्प्रधानो
महत्तमैकान्त परायणस्य ।
हरेरुदारं चरितं विशुद्धं
शुश्रूषतां नो वितनोतु विद्वन् ॥ १५ ॥
हे विद्वन! तपाई भगवान्लाई नै
आफ्नो सर्वस्व
मान्नुहुन्छ ।
त्यसैले सत्पुरुषको
आश्रय भगवान्को
उदार एवं
बिशुध्द चरित्रहरूको
बारेमा हामीलाई
विस्तार पुर्वक
वर्णन गर्नुहोस्
।।
स वै महाभागवतः परीक्षिद्
येनापवर्गाख्यमदभ्रबुद्धिः ।
ज्ञानेन वैयासकिशब्दितेन
भेजे खगेन्द्रध्वजपादमूलम्
॥ १६ ॥
भगवान्का परम प्रेमी
महाबुध्दि भएका
परीक्षितले, सुकदेवले
उपदेश दिनुभएको
ज्ञान बाटै
मोक्षस्वरूप भगवान्को
चरण प्राप्त
गरे,
अव हामीलाई
त्यहि ज्ञान
र परीक्षितको पवित्र उपाख्यानहरू
वर्णनगरेर सुनाउनुहोस्
।
तन्नः परं पुण्यमसंवृतार्थं
आख्यानमत्यद्भुत योगनिष्ठम् ।
आख्याह्यनन्ता चरितोपपन्नं
पारीक्षितं भागवताभिरामम्
॥ १७ ॥
किनकि त्यसमा त्यस्ता
कुनै कुरा
लुकाइएका छैनन्
। त्यसको पदपदमा श्रीकृष्णको
लीलाहरूको बारेमा
वर्णन गरीएको
छ । प्यारा भक्तहरूलाई
यो प्रसंग
सुन्दा बडो
आनन्द मिल्छ
।।१७।।
सूत उवाच ।
अहो वयं जन्मभृतोऽद्य हास्म
वृद्धानुवृत्त्यापि विलोमजाताः ।
दौष्कुल्यमाधिं विधुनोति शीघ्रं
हत्तमानामभिधानयोगः ॥ १८ ॥
सूतजी भन्छन् ।
अहो!
विलोम जातिमा
उत्पन्न भएर
पनि महात्माहरूको
सेवा गर्ने
अवसरले गर्दा
आज मेरो
जन्म सफल
भएको छ
। किनकि महापुरुषको साथ
कुरा गर्न
पाउदा निचकुलमा
जन्म लिएको
भन्ने मानसिक
ब्यथाको भ्रम
हट्न गएको
छ ।।१८।।
कुतः पुनर्गृणतो
नाम तस्य
महत्तमैकान्त परायणस्य ।
योऽनन्तशक्तिः भगवाननन्तो
महद्गुणत्वाद् यमनन्तमाहुः
॥ १९ ॥
जसले महात्माहरूको एकमात्र
आश्रय भगवान्को
नाम लिन्छन्
उनीहरूको दुःखब्याधा
हट्ने कुरामा
शंका भएन
। किनकि भगवान्को शक्ति
अनन्त छ
। वहांको गुणको अनन्ताको
कारणले नै
वहांलाई अनन्त
भनिएको हो
।।१९।।
एतावतालं ननु सूचितेन
गुणैरसाम्यानतिशायनस्य ।
हित्वेतरान् प्रार्थयतो
विभूतिः
यस्याङ्घ्रिरेणुं जुषतेऽनभीप्सोः ॥ २० ॥
भगवान्को गुण बराबर
कोहीछैन र
कसैले गर्नपनि
सक्तैन ।
उनको गुणको
बारेमा यति
भन्नु नै
प्रयाप्त हुन्छ
कि लक्ष्मी
पनि आफुलाई
पाउन प्रर्थना
गर्ने ब्रम्हादि
देवताहरूलाई छाडेर
भगवान्ले नचाहे
पनि उन्कै
चरणको सेवा
गर्दछिन् ।।२०।।
अथापि यत्पादनखावसृष्टं
जगद्विरिञ्चोपहृतार्हणाम्भः ।
सेशं पुनात्यन्यतमो
मुकुन्दात्
को नाम लोके भगवत्पदार्थः ॥ २१
॥
ब्रम्हाजीले भगवान्को पाउ
धुनका लागि
चढाउनु भएको
जल नै
वहांको पाउबाट
निक्लेर गङ्गाको
रूपमा पबित्र
हुन्छिन् ।
यहि जलले
महादेव सहित
सारालोक लाई
पवित्र पार्दछ
। त्यसो भएको हुदा
तीनैलोकमा श्रीकृष्ण
बाहेक भगवान्
शव्दको अर्को
दोश्रो अर्थ
के नै
हुनसक्छ र
।।२१।।
यत्रानुरक्ताः सहसैव धीरा
व्यपोह्य देहादिषु सङ्गमूढम् ।
व्रजन्ति तत्पारमहंस्यमन्त्यं
यस्मिन्नहिंसोपशमः स्वधर्मः ॥ २२ ॥
यीनै भगवान्को प्रेम
पाएर विद्वान
धीर पुरुषहरू
विना शंकोच
सबै अशान्तिहरूलाई
त्यागिदिन्छन् र
परमहंश धर्मलाई
स्विकार गर्दछन्
। कसैलाई हानी वा
कष्ट नगर्नु
र सधैं उपशान्त रहनुलाई
स्वधर्म भनिन्छ
।।२२।।
अहं हि पृष्टोऽर्यमणो भवद्भिः
आचक्ष आत्मावगमोऽत्र
यावान् ।
नभः पतन्त्यात्मसमं
पतत्त्रिणः
तथा समं विष्णुगतिं विपश्चितः ॥ २३ ॥
सूर्यको समान तेज
भएका महात्माहरू!
तपाईहरूले सोध्नुभयो
अव म
संझेबुझे अनुसार
बताउदछु ।
जसरी चराहरू
आफ्ना शक्तिले
आकासमा उड्छन्
त्यसरी नै
विद्वान ब्यक्तिहरू
आआफ्नो बुध्दि
अनुसार श्रीकृष्णको
लीलाको वर्णन
गर्दछन् ।।२३।।
(अनुष्टुप्)
एकदा धनुरुद्यम्य
विचरन्मृगयां
वने ।
मृगाननुगतः श्रान्तः क्षुधितस्तृषितो
भृशम् ॥ २४ ॥
एक दिन राजा
परीक्षित धनुष
हातमा लिएर
सिकार खेल्न
भनि गएका
थिए ।
उनी एउटा
हरिणको पछाडि
दौडदै जाँदा
ज्यादै थाके
। उनलार्ई भोक र
प्यास पनि
लाग्यो ।
जलाशयमचक्षाणः प्रविवेश तमाश्रमम् ।
ददर्श मुनिमासीनं
शान्तं मीलितलोचनम्
॥ २५ ॥
नजिक कतै जलाशय
पाएनन् ।
अनि नजिकै
रहेको ऋषिको
आश्रममा गए
। उनले त्यहा आँखा
वन्द गरेर
शान्त स्वभावले
बसेका ऋषिलाई
देखे ।
प्रतिरुद्धेन्द्रियप्राण मनोबुद्धिमुपारतम् ।
स्थानत्रयात्परं प्राप्तं ब्रह्मभूतमविक्रियम् ॥ २६ ॥
इन्द्रिय, प्राण, मन, र बुध्दिको निरुध्द भएकोले
उनी शान्त
थिए ।
उनी जाग्रत,
स्वप्न र
शुषुप्ति यी
तीनै अवस्थाबाट
रहित भएर
ब्रम्हरूपमा स्थित
भएका थिए
।।२६।।
विप्रकीर्णजटाच्छन्नं रौरवेणाजिनेन च ।
विशुष्यत्तालुरुदकं तथाभूतमयाचत ॥ २७ ॥
बिग्रिएको कपालले उनको
शरीर ढाकिएको
थियो ।
यस्तो अवस्थामा
बसेका बेला
राजा परीक्षितले
तिर्खाएका कारण
पानि पिउन
मागे ।।२७।।
अलब्धतृणभूम्यादिः असम्प्राप्तार्घ्यसूनृतः
।
अवज्ञातं इवात्मानं मन्यमानश्चुकोप
ह ॥ २८ ॥
राजाले त्यहाँ बस्नका
लागि तृणको
आशन पनि
भेट्टाएनन ।
कसैले बस
पनि भनेन
भने पानी
तथा मिठो
बोलीको सत्कार
त कहाँबाट पाउनु ।
त्यस वेलाराजाले
आफु अपमानित
भएको संझे
र रिसाए ।।२८।।
अभूतपूर्वः सहसा क्षुत्तृड्भ्यामर्दितात्मनः
।
ब्राह्मणं प्रत्यभूद्ब्रह्मन्
मत्सरो मन्युरेव च ॥ २९ ॥
शौनकजी! उनी भोक
प्यासले छटपटाई
रहेका थिए
। त्यसैले एकाएक ब्राम्हणमाथि
इर्ष्या र
रिस पलायो
। राजाको जीवनमा यो
पहिलो घटना
थियो ।।२९।।
स तु ब्रह्मऋषेरंसे गतासुमुरगं रुषा ।
विनिर्गच्छन् धनुष्कोट्या
निधाय पुरमागत् ॥ ३० ॥
त्यहाँ बाट रिसाएर
फर्कदा धनुषको
टुप्पाले मरेको
सर्प उठाएर
ऋषिको गलामा
लगाइदिए र
आफ्नो राजधानी
फर्के ।।३०।।
एष किं निभृताशेष करणो मीलितेक्षणः ।
मृषा समाधिराहोस्वित्
किं नु स्यात् क्षत्रबन्धुभिः ॥ ३१ ॥
राजाले सोचे मुनिले
सबै इन्द्रियलाई
कर्म निबृत्त
गराएर आँखा
चिम्लिएका हुन
वा यी
क्षत्रीय राजाहरूसंग
मेरो के
सरोकार छ
र भनेर वन्द समाधिको
ढोग रचेका
हुन ।।३१।।
तस्य पुत्रोऽतितेजस्वी
विहरन् बालकोऽर्भकैः
।
राज्ञाघं प्रापितं तातं श्रुत्वा तत्रेदमब्रवीत् ॥ ३२ ॥
ती समिक ऋषिका
छोरा बडो
तेजस्वी थिए
। उनी अरु ऋषिकुमारहरू
संग खेल्न
गएका थिए
। उनले आफ्ना पितालाई
राजाले अपमान
गरेको भन्ने
कुरा थाहा
पाए अनि
यसप्रकार भने
।
अहो अधर्मः पालानां पीव्नां बलिभुजामिव
।
स्वामिन्यघं यद् दासानां द्वारपानां शुनामिव ॥ ३३ ॥
अहो! यी राजाहरू
उच्छिस्ट भोजी
कौवा समान
सण्ड मुसण्ड
भएर कस्तो
अन्याय गर्न
लागेका छन्
। ब्राम्हणको दाश भएर
पनि ढोकामा
पहरा दिने
कुकुर समान
आफ्ना मालिकको
अपमान गर्दछन्
।।३३।।
ब्राह्मणैः क्षत्रबन्धुर्हि
गृहपालो निरूपितः ।
स कथं तद्गृहे द्वाःस्थः सभाण्डं भोक्तुमर्हति ॥ ३४ ॥
ब्राम्हणले क्षत्रीयलाई आफ्नो
द्वारपाल वनाएका
छन् उनीहरूले
ढोकामा बसेर
रक्षा गनुपर्दछ
। घरभित्रै पसेर मालिकको
भाडामा खाने
अधिकार छैन
।।३४।।
कृष्णे गते भगवति शास्तर्युत्पथगामिनाम्
।
तद् भिन्नसेतूनद्याहं
शास्मि पश्यत मे बलम् ॥ ३५ ॥
कुमार्गगामी शासकले आज
श्रीकृष्ण भगवान्
आफ्नो धाम
जानु भएपछि
आफ्नो मर्यादा
तोडेका छन्
। आज म यीनलाई दण्ड दिन्छु
। अव मेरो क्षमता
कतिको छ
हेर भनि
आफ्ना साथीलाई
भने
इत्युक्त्वा रोषताम्राक्षो
वयस्यान् ऋषिबालकः ।
कौशिक्याप उपस्पृश्य वाग्वज्रं विससर्ज ह ॥ ३६ ॥
यतिभनेर राताराता आँखा
पारेर ती
ऋषिकुमारले कौशिकी
नदीको जलले
आचमन गरेर
आफ्नो बाणरूप
वज्र प्रयोग
गरे ।।३६।।
इति लङ्घितमर्यादं
तक्षकः सप्तमेऽहनि
।
दङ्क्ष्यति स्म कुलाङ्गारं चोदितो मे ततद्रुहम् ॥ ३७ ॥
कुलंगार परीक्षितले आफ्नो
मर्यादाको उलंघन
गरेर मेरा
पिताको अपमान
गरे त्यसैले
मेरा प्रेरणाले
आजको सात
दिनमा तक्षकले
डस्ने छ
।।३७।।
ततोऽभ्येत्याश्रमं बालो गले सर्पकलेवरम् ।
पितरं वीक्ष्य दुःखार्तो मुक्तकण्ठो
रुरोद ह ॥ ३८ ॥
त्यसपछि ती वालक
आश्रममा आए
उनले आफ्ना
पिताको गलामा
मरेको सर्प
देखेर दुःखी
हुदै डाको
छाडेर रुनलागे
।।३८।।
स वा आङ्गिरसो ब्रह्मन् श्रुत्वा सुतविलापनम् ।
उन्मील्य शनकैर्नेत्रे
दृष्ट्वा चांसे मृतोरगम् ॥ ३९ ॥
हे ब्रम्हन! छोराको रुवाई सुनेर
ऋषिले विस्तारै
आँखा उघारे
। उनले आफ्नो गलामा
मरेको सर्प
देखे ।।३९।।
विसृज्य तं च पप्रच्छ वत्स कस्माद्धि रोदिषि ।
केन वा तेऽपकृतं इत्युक्तः स न्यवेदयत् ॥ ४० ॥
ऋषिले सर्पलाई मिल्काएर
छोरालाई भने
छोरा! तिमी किन रोइरहेका
छौ,
तिमीलाई कस्ले
अनादर गर्यो ? उनले
यसरी सोधेपछि
बालकले सबै
बृत्तान्त बताए
।।४०।।
(इन्द्रवज्रा)
निशम्य शप्तमतदर्हं
नरेन्द्रं
स ब्राह्मणो नात्मजमभ्यनन्दत्
।
अहो बतांहो महदद्य ते कृतं
अल्पीयसि द्रोह उरुर्दमो धृतः ॥ ४१ ॥
ब्रम्हर्षि समिक छोराको
कुरा सुनेर
खुसी भएनन
। उनको विचारमा राजालाई
श्राप दिनु
योग्य थिएन
। त्यसैले छोरालाई भने
ओहो!
मुर्ख बालक!
तैले ठुलो
पाप गरीस
। सानो गल्तिमा यति
ठुलो दण्ड
दिइस, तेरो बुध्दि अझै
काँचै छ
।
न वै नृभिर्नरदेवं पराख्यं
सम्मातुमर्हस्यविपक्वबुद्धे ।
यत्तेजसा दुर्विषहेण
गुप्ता
विन्दन्ति भद्राण्यकुतोभयाः
प्रजाः ॥ ४२ ॥
तैले भगवान्का भक्त
राजालाई साधारण
सम्झनु हुदैन
थियो किनकि
राजाको अशह्य
तेजले शुरक्षित
रहेर प्रजाहरू
निर्भय भएर
आफ्नो कल्याण
प्राप्ति गरीरहेका
छन् ।।४२।।
अलक्ष्यमाणे नरदेवनाम्नि
र
थाङ्गपाणावयमङ्ग लोकः ।
तदा हि चौरप्रचुरो विनङ्क्ष्यति
अरक्ष्यमाणोऽविव रूथवत् क्षणात् ॥ ४३ ॥
राजाको रूप धारण
गरेर भगवान्
पृथ्वीमा नदेखिने
हो भने
चोरहरू बढ्नेछन
अनि प्रजाहरू
रक्षक नभएका
भेडाहरू जस्तै
नासिनेछन ।।४३।।
तदद्य नः पापमुपैत्यनन्वयं
यन्नष्टनाथस्य वसोर्विलुम्पकात्
।
परस्परं घ्नन्ति शपन्ति वृञ्जते
पशून् स्त्रियोऽर्थाम्
पुरुदस्यवो
जनाः ॥ ४४ ॥
राजाको नाश भएपछि
चोरहरूले चोरि
गरेकामा हाम्रो
सम्बन्ध नभएपनि
त्यसको दोश
हामीलाई पनि
लाग्दछ किनकि
राजा नहुदा
लुटेराहरूको संख्या
बढ्छ ।
एक आपसमा
झै झगडा
मारपिट बढ्दछ
अनि पशु,
स्त्री, धनसम्पत्ति पनि लुटिन्छन
।।४४।।
तदाऽऽर्यधर्मः प्रविलीयते
नृणां
वर्णाश्रमाचारयुतस्त्रयीमयः ।
ततोऽर्थकामाभिनिवेशितात्मनां
शुनां कपीनामिव वर्णसङ्करः
॥ ४५ ॥
त्यतिवेला मानिसहरूको वर्णाश्रम
अनुसारको आर्यधर्म
हराएर जान्छ
। धनको लोभ र
कामवासनाले गर्दा
मानिसहरू कुकुर
र बादर झैं वर्णशंकर
हुन्छन ।।४५।।
(अनुष्टुप्)
धर्मपालो नरपतिः स तु सम्राड् बृहच्छ्रवाः ।
साक्षान् महाभागवतो राजर्षिर्हयमेधयाट् ।
क्षुत्तृट्श्रमयुतो दीनो नैवास्मच्छापमर्हति ॥ ४६ ॥
चक्रवती राजा परीक्षित
ता महान
यशश्वी र
धर्मको पालना
गर्ने हुन
। उनी भगवान्का परमभक्त
पनि हुन
। उनले धेरै अश्वमेघ
यज्ञ गरेका
थिए ।
उनै राजा
भोकप्यासले सताएका
कारण हाम्रो
आश्रममा आएका
हुन ।
उनीलाई श्राप
दिनु राम्रो
होइन ।।४६।।
अपापेषु स्वभृत्येषु
बालेनापक्वबुद्धिना
।
पापं कृतं तद्भगवान् सर्वात्मा क्षन्तुमर्हति ॥ ४७ ॥
यो अज्ञानी वालकले
हाम्रा निष्पाप
राजा माथि
अपराध गर्यो त्यसैले
सर्वात्मा भगवान्ले
यो अपराधको
क्षमा गरुन
।।४७।।
तिरस्कृता विप्रलब्धाः
शप्ताः क्षिप्ता हता अपि ।
नास्य तत्प्रतिकुर्वन्ति
तद्भक्ताः प्रभवोऽपि हि ॥ ४८ ॥
भगवान्को भक्तमा पनि
वदला लिने
शक्तिहुन्छ तर
उनीहरू अरुबाट
पाएको अपमान,
गालिगलौज, आक्षेप र मारपिटमा कुनै बदला
लिदैनन ।।४८।।
इति पुत्रकृताघेन
सोऽनुतप्तो
महामुनिः ।
स्वयं विप्रकृतो राज्ञा नैवाघं तदचिन्तयत्
॥ ४९ ॥
महामुनि समिकलाई आफ्ना
छोराको अपराधमा
धेरै पश्चाताप
भयो तर
उनले राजा
परीक्षितले आफु
प्रति गरेका
अपमान मा
भने कुनै
ध्यान दिएनन ॥ ४९ ॥
प्रायशः साधवो लोके परैर्द्वन्द्वेषु योजिताः ।
न व्यथन्ति न हृष्यन्ति यत आत्मागुणाश्रयः ॥ ५० ॥
महात्माहरूको स्वभाव नै
यस्तो हुन्छ
कि जो
आत्मस्वरूप भएका
कारण अरुद्वारा
दुःख पाउदा
पनि चिन्ता
गर्दैनन ॥ ५० ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे पारमहंस्यां संहितायां
प्रथमस्कन्धे विप्रशापोपलम्भनं नाम्ना
अष्टादशोऽध्यायः ॥ १८ ॥
